Thị trường BNPL tại Việt Nam: rủi ro hay cơ hội

Đúng như tên gọi của nó, mô hình “Buy Now, Pay Later” (mua trước, trả sau) cho phép người tiêu dùng mua ngay một sản phẩm nhưng có thể thanh toán sau đó thay vì trả ngay. Các khoản thanh toán này thường được chia thành từng đợt, tuỳ vào thỏa thuận trước khi mua sản phẩm và không tính lãi suất nếu người dùng thanh toán đúng thời hạn, giúp giảm áp lực tài chính cho người mua.

1. Tiềm năng tăng trưởng

Mô hình mua trước, trả sau (BNPL) mang lại nhiều lợi ích; đóng góp đáng kể vào việc hiện đại hóa và tăng trưởng của các doanh nghiệp bán hàng (merchant) nhỏ, với tốc độ xấp xỉ 71,5% hàng năm và sẽ đạt được trị giá hơn 697 triệu USD vào năm 2021. Báo cáo này khẳng định rằng mua trước, trả sau đang ngày càng trở nên phổ biến với người tiêu dùng. Ở thị trường Việt Nam, Sự phát triển của hình thức này chủ yếu sẽ được thúc đẩy bởi những người trẻ tuổi, đặc biệt là Thế hệ Z. 

Các chuyên gia cho rằng trong thời kỳ đại dịch, một số yếu tố đã hội tụ để làm tăng sức hấp dẫn của  “mua trước, trả sau”.

Người tiêu dùng có xu hướng mua sắm nhiều hơn khi họ có nhiều thời gian ở nhà. Hầu hết các nhà cung cấp hàng đầu của mua trước, trả sau đều có tất cả các tùy chọn thanh toán được tích hợp vào trang web của nhà bán lẻ, giúp khách hàng dễ dàng chọn tùy chọn ‘trả chậm’ khi mua sắm. 

Đồng thời, ngày càng nhiều người mua vì thiếu tiền mặt do điều kiện kinh tế nghèo nàn bởi đại dịch. Điều đó làm cho quyết định sử dụng dịch vụ này để chi trả cho một món hàng đắt tiền càng trở nên hấp dẫn hơn.

2. Đón đầu cơ hội

Báo cáo của Worldpay chỉ ra rằng trong 5 năm tới, các dịch vụ mua trước, trả sau sẽ nằm trong số các hình thức thanh toán trực tuyến phát triển nhanh nhất trên toàn thế giới. Hình thức mua hàng này dự kiến ​​sẽ chiếm gần 3% tổng thanh toán thương mại điện tử vào năm 2023. 

Theo Research and Markets, mua trước, trả sau ở Việt Nam dự kiến ​​sẽ tăng đều từ năm 2021 đến năm 2028 với tỷ lệ khoảng 38%. Tổng giá trị hàng hóa mua trước, trả sau sẽ đạt 4,73 tỷ USD vào năm 2028 , trong khi vào năm 2020 con số đó sẽ chỉ là 207 triệu USD. 

“Mua trước, trả sau” đang tạo nên một cuộc cách mạng trong lĩnh vực tín dụng tiêu dùng trên toàn thế giới và được dự đoán sẽ bùng nổ tại Việt Nam trong thời gian tới nhờ những ưu điểm vượt trội so với thẻ tín dụng, và thẻ tín dụng sẽ dần bị thay thế  trong tương lai. “Số lượng startup tham gia vào lĩnh vực này đã nổi lên tại Việt Nam và sẽ tăng theo cấp số nhân trong thời gian tới theo xu hướng toàn cầu. Hình thức kinh doanh là vốn nước ngoài hoặc liên doanh; đưa ra phương thức mua trước, trả sau; hợp tác với ngân hàng trong và ngoài nước, TS. Huân dự đoán.

3. Các cơ quan quản lý cần thận trọng

Chỉ trong vài năm gần đây, Việt Nam đã chứng kiến ​​sự thành lập và phát triển của nhiều tổ chức fintech tham gia vào thị trường dịch vụ tài chính ngân hàng. Các công ty này là đối thủ cạnh tranh trực tiếp và là đối tác thân thiết của các ngân hàng và tổ chức tài chính truyền thống; đồng thời cũng đặt ra nhiều khó khăn thách thức mới cho các cơ quan quản lý của nhà nước nhằm đảm bảo sự phát triển hài hòa giữa ngân hàng và FinTech, không chỉ tạo ra mức độ cạnh tranh phù hợp cho sự phát triển của thị trường.

Theo các chuyên gia kinh tế tài chính, “mua trước, trả sau” là mô hình khá phát triển trong những năm gần đây, tuy nhiên, con đường này vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người dùng, như lãi suất cao, rủi ro về ràng buộc pháp lý và nhiều nguyên nhân khác; khách hàng phải thanh toán phí trả trễ “kha khá” tùy thuộc vào dịch vụ được sử dụng. Nếu người tiêu dùng không thanh toán đúng hạn, họ sẽ tính phí trả chậm và phải trả lãi trên số dư. Các chuyên gia cũng cho rằng tùy chọn “pay later” sẽ khuyến khích người mua sắm mua nhiều hơn mức họ có thể chi trả. 

Một số công ty cho vay tín dụng đen hiện nay có thể núp bóng các công ty fintech để cho vay lãi suất cao và cho vay vô tội vạ, buộc khách hàng phải tự trả khoản vay của mình như họ đã từng làm với các ứng dụng cho vay trực tuyến trước đây. 

Do đó, quản lý rủi ro là một bài toán khó đối với các nhà cung cấp, hay sâu xa hơn sẽ là một bài toán đau đầu khi nói đến vấn đề phê duyệt nhanh chóng với rủi ro thấp. Về phía người dân, cần xác định rõ nguồn thu nhập, khả năng tài chính để trả nợ, chỉ vay tiêu dùng khi thực sự cần thiết, người dùng cần nghiên cứu kỹ các điều khoản trong hợp đồng để hiểu rõ lãi suất và các loại phí liên quan. Ngoài ra, các ngân hàng nhà nước cần có những quy định và biện pháp cụ thể để quản lý các ứng dụng này nhằm hạn chế  rủi ro tiềm ẩn đối với hệ thống tín dụng và hạn chế vấn đề  xã hội, nguy cơ thất bại … và phối hợp để các ứng dụng này phát triển một cách lành mạnh và mang lại lợi ích cho xã hội và người dùng.

Để bảo vệ bản thân và đứng vững được giữa thị trường cạnh tranh nhưng cũng không ít phần rủi ro, SmartOSC Fintech tự tin cung cấp những giải pháp tối ưu và hạn chế rủi ro nhất có thể cho dịch vụ “Buy Now, Pay Later” (mua trước, trả sau) giúp doanh nghiệp và khách hàng có thể yên tâm phát triển.