Các yếu tố cần thiết cho việc phát triển ngân hàng số tại việt nam

Ngân hàng số là mô hình hoạt động dựa trên quy trình công nghệ nhằm cung cấp dịch vụ cho khách hàng thông qua các thiết bị số mà không cần đến chi nhánh vật lý của nhà cung cấp.

Ngân hàng kỹ thuật số hoặc ngân hàng ảo thường bị nhầm lẫn với ngân hàng trực tuyến (bao gồm ngân hàng internet, ngân hàng SMS hoặc dịch vụ ngân hàng di động) vì tất cả các ngân hàng đều liên quan đến số hóa. Ngân hàng kỹ thuật số chủ yếu được sử dụng như một thuật ngữ bao trùm để phác thảo tất cả các hình thức giao dịch tài chính diễn ra với việc sử dụng công nghệ.

Mô hình ngân hàng số tại Việt Nam hiện nay

Tại Việt Nam, mặc dù sự phát triển của ngân hàng số bước đầu khá lạc quan và đã được nhiều ngân hàng thương mại chấp nhận và triển khai, nhưng định nghĩa hay giấy phép của ngân hàng số vẫn chưa được quy định trong bất kỳ văn bản pháp luật nào.

Nhóm khách hàng mà ngân hàng số có thể tập trung là dân số đông và lực lượng lao động trẻ năng động. Millennials và Gen Z là những người trẻ với tinh thần phóng khoáng, sẵn sàng đón nhận những trải nghiệm mới, yêu thích sự đột phá và thay đổi công nghệ hiện đại.

Một nhóm khác có nhiều tiềm năng phát triển là những vùng sâu, vùng xa.

Do tính chất địa lý, địa hình hiểm trở nên việc di chuyển đến các chi nhánh ngân hàng để giao dịch là một vấn đề khó khăn đối với người dân ở vùng sâu, vùng xa. Việc cung cấp dịch vụ ngân hàng số sẽ giúp họ tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại và đặc biệt tránh được rủi ro, nguy hiểm khi mang tiền đến trung tâm huyện, tỉnh để thanh toán.

Đồng thời, đây sẽ là yếu tố thúc đẩy Quyết định số 149 / QĐ-TTg ban hành Chiến lược tổng hợp tài chính quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 vào tháng 1 năm 2020.

Thành tựu và vấn đề

Theo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN), tính đến tháng 12/2020, giá trị thu phí qua kênh internet đạt 297,4 triệu giao dịch. Thanh toán qua kênh điện thoại di động đạt 696,3 triệu giao dịch với gần 7,8 nghìn tỷ đồng (339,13 triệu USD); thanh toán qua các điểm bán hàng đã nâng cao hơn 232 triệu mặt hàng với 75,86 nghìn tỷ đồng (17,21 triệu USD); và thanh toán qua ATM đạt 660 triệu món.

Như vậy, các ngân hàng Việt Nam đang bước vào thời kỳ chuyển đổi số với sự phát triển nhanh chóng của các dịch vụ số. Đến nay, một số ngân hàng đã bắt đầu triển khai dịch vụ ngân hàng số như TPBank triển khai LiveBank hỗ trợ khách hàng quét vân tay, nhận diện khuôn mặt, định danh điện tử (eKYC) giúp khách hàng đăng ký, đăng nhập tài khoản; VPBank ra mắt ngân hàng số Yolo sau mô hình Timo; và OCB ra mắt ngân hàng số OCB OMNI.

Ngày 11/5, Quyết định số 810 / QĐ-NHNN về việc phê duyệt Kế hoạch chuyển đổi số ngành ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được NHNN ban hành với mục tiêu tham vọng là từng bước tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho sự phát triển của lĩnh vực số mô hình ngân hàng, đồng thời đề ra lộ trình và nêu rõ 9 giải pháp triển khai cho mô hình ngân hàng số.

NHNN không chỉ giúp các TCTD có những bước đi đúng đắn, phù hợp với xu thế chung của thế giới mà còn giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số quốc gia và mang lại những giá trị bền vững, thiết thực cho đất nước. Với động thái mới này, khung pháp lý và chính sách trong các hoạt động liên quan đến thanh toán sẽ tiếp tục được hoàn thiện để ứng dụng công nghệ mới và hy vọng sẽ có giấy phép đăng ký ngân hàng số, dẫn đến sự bùng nổ của mô hình này tại Việt Nam trong thời gian tới .

Các giải pháp

Nhìn chung, việc hoàn thiện khung pháp lý là một ưu tiên trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho ngân hàng số phát triển trong thời gian ngắn. Các chính sách và quy định liên quan đến ngân hàng số cần được cải thiện như chính sách tạo nền tảng thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về công dân; quy định về quy trình định danh khách hàng điện tử; và các luật và quy định về an ninh mạng. Đặc biệt:

Thứ nhất, chính phủ cần thắt chặt các quy định về bảo mật CNTT. NHNN cần khảo sát kinh nghiệm và xu hướng phát triển ngân hàng số của thế giới trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời xem xét nâng mức xử phạt hành chính đối với hành vi vi phạm để đảm bảo phòng ngừa chung.

Ví dụ, chính phủ cần ban hành các tài liệu tương tự như Quy định chung về bảo vệ dữ liệu của Liên minh Châu Âu. Điều này quy định chi tiết về trách nhiệm của chủ thể thu thập và xử lý thông tin cá nhân, bao gồm cả trách nhiệm của người trực tiếp thực hiện công việc thu thập và xử lý thông tin cá nhân trong doanh nghiệp.

Cuối cùng, việc ban hành nghị định mới quy định về nhận dạng và xác thực điện tử là điều bắt buộc. Vào tháng 4, Bộ Thông tin và Truyền thông đã gửi dự thảo Nghị định quy định về định danh và xác thực điện tử nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc quản lý và sử dụng các dịch vụ liên quan.

Chính phủ Việt Nam cần nhanh chóng lấy ý kiến ​​người dân và các bộ, ngành để nhanh chóng ban hành nghị định chính thức nhằm tạo điều kiện thuận lợi, góp phần đảm bảo an toàn, an ninh thông tin cho các cá nhân, tổ chức khi tham gia giao dịch điện tử.